Günlük hayatta aktif olarak kullanılan birçok alanda çelik malzemesi kullanılmaktadır. Beyaz eşyadan otomobil jantlarına kadar çelik farkında olsak da olmasak da en sık kullanılan malzemelerden bir tanesidir. Çeliğin en sık karşılaştırıldığı malzeme ise demirdir. Bir ürün üretilirken demirden mi yapılacak yoksa çelikten mi, herhangi bir eşya alınırken demir mi tercih edilmeli yoksa çelik mi gibi birçok soru ve kıyaslamalara denk gelmek mümkündür.Bu sorulardan bir tanesi de çelik esner mi?
Çelik, demirin en az %2 oranda karbon ile alaşım edilmiş halidir. Demirin saf halinin bakır kadar yumuşak olduğu bilinir.Ancak eklenen karbon ile dayanıklılığı artar. Bu mukavemete rağmen çeliğin esneme özelliği ısıl işlem gibi işlemlerden geçirilerek elde edilir. Ham demir her ne kadar yumuşak olsa da alaşımlı çeliklerde olan mukavemete sahip değildir.
Çeliğin esnek bir yapıya sahip olması üretim sanayisinde birçok alanda aranan özelliklerden bir tanesidir. Çünkü esnek bir çeliğin belli darbelere karşı koyması, paslanmaz dilme yapılması daha kolaydır. Ayrıca kullanım olarak da esnek bir çelik birçok alanda kolay kullanım sağlar. Karbonlu çelikler, çelikteki karbon oranına göre farklı çeşitlere sahip olabilirler. Ham demire %2 oranında karbon eklenmesi yeterlidir. Ancak üretim sanayisi farklı olanlarda karbon miktarı içeren çelik alaşımlarına ihtiyaç duyabilir. Örneğin, paslanmaz çelik en bilinen çelik türlerinden bir tanesi olup gündelik hayatta da birçok alanda kullanılan bir malzemedir. Paslanmaz çeliğin üretilmesi için demirin en az %11 oranında karbon ve %2 oranında nikel ile karıştırılması gerekir. Bu karışımın son derece homojen olması çok önemlidir. Çünkü elde edilmek istenen ürün paslanmaz çelik olduğu için elementlerin demir içinde iyice karışması demek,çeliğin belirli bölgelerinde paslanmanın olmaması demektir.
Ham demir özünde bakır gibi yumuşak bir malzemedir. Ancak karbon ile alaşım haline gelmesiyle birlikte sertleşmesi sağlanır. Ancak sert olan bir malzeme her zaman en dayanıklıdır anlamına gelmez. Seramik de işlendiği zaman çok sert bir yapıya sahip olmasına rağmen son derece kırılgandır. Bir malzemenin çok sert olması onu darbelerin karşısında kırılgan olmasına neden olabilir. Esnek bir malzeme ise ani darbelere karşı belli oranda dayanma ve darbeyi emme gücüne sahip olur.
Üretim sanayisinde çelik hem sert haliyle hem de esnek haliyle kullanılabilen bir üründür. Çeliğin esnekliğine ihtiyaç duyulan alanlardan bir tanesi bıçak sanayisidir. Günümüzde kullanılan bıçakların hemen hemen hepsinin üstünde paslanmaz çelik yazısını görürüz. Bu bıçaklardaki çelikler paslanmaz olduklarının yanı sıra kırılmazlardır da. Tabii bu kırılmama özelliği belli bir yük veya süreye kadardır diyebiliriz. Herhangi bir çelik bıçağı elinize alıp burnunu zemine saplayıp üstüne bastırdığınızda bıçağın büküldüğünü ama kırılmadığını görürsünüz. Bu tamamen bıçağın üretiminde kullanılan çeliğin esnekliğe alakalı bir durumdur.
Çeliğin esnekliğinin kullanıldığı alanlardan bir diğeri de araç jantlarıdır. Araçların lastiklerinin geçirildiği çelik jantlar dokunulduğunda çok sert ve ağır ürünlerdir. Jantların esnekliği bıçak örneğinde olduğu gibi üstüne insan gücü yüklenerek anlaşılabilecek bir özellik değildir. Özellikle araçların çarpışma, sürtme gibi durumlarda çelik jantlar esneme özelliklerini gösterirler. Herhangi bir darbe esnasında çelik jantlar içerisindeki karbon ve nikel gibi elementlerin de oranlarına bağlı olarak bir sınıra kadar darbeyi emme özelliğine sahip olurlar. Jantın çeliği esnemez bir özelliği sahip olsa darbe esnasında çatlama, kırılma ve yarılma gibi durumlar meydana gelir.
Faaliyet gösterdiğimiz çelik boru sanayisinde de çeliğin esneklik özelliği önemlidir. Çelik profillerin, paslanmaz boruların ve levhaların zor çevre koşullarında kullanılması ve üzerine yük binidirilmesi gibi durumlar olduğu için kullanılan çeliğin esnek olması gerekmektedir. Bu alanda çeliğin esnek olması, çelik profillerin ve levhaların uzun yıllar darbelere karşı dayanıklı olmasını sağlar.
Çelik farklı alaşım oranları ve ısıl işlemler gibi diğer işlemlerin farklılıklarından dolayı birçok farklı özellik ve çeşitte bulunabilir. Bir çelik esnek ve paslanmaz olarak üretildiği gibi bu özelliklerin oranları da yine çeliğe uygulanan işlemlere göre değişiklik gösterebilir. Bu değişiklikler çelik sektöründe standart olan kalite numaraları ile adlandırılmaktadır. Böylece nerede hangi kalite çeliğin kullanılacağı daha net olur. Çeliğin esnekliği ve paslanmazlığı alaşımdaki krom, nikel gibi elementlerin oranlarına, ısıl işlem süresine ve işçiliğine gibi unsurlara bağlıdır.
Paslanmaz çelik profil, boru ve levha gibi ürünlerimiz hakkında daha fazla bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.